Balkan Mutfağı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Balkanlar, tatil fırsatları içerisinde kültürümüze en yakın olan bölgedir. Bu bölge coğrafyası öylesine farklı kültürleri içinde barındırıyor ki, tarihi ve doğal yerlerinin yanında en çok da mutfak kültürü ile bizleri etkiliyor. Bugün Türkiye’de birçok Balkan göçmeni yaşamakta ve hemen hepimizin ailesinin içerisinde mutlaka bir Balkan göçmeni bulunmakta. Şayet bu tanım size uyuyorsa Balkan göçmeni olan akrabanın yaptığı yemeklerin tadını da çok iyi bilirsiniz. Börekler mi, köfteler mi, trileçeler mi hepsi birbirinden lezzetli Balkan yemeklerinin nasıl böyle nam saldığını da bu yazıda bulacaksınız. Karşınızda, Balkan turu ile gezmeden önce bu toprakların mutfağına dair küçük bir araştırma.
Balkan yemekleri, Akdeniz mutfağından etkilenmiş ve yemek kültüründe Türk, Yunan, İtalyan, Avusturyalı, Macar gibi kültürlerinin karışımını ortaya koymuştur. Balkan mutfağı ile ilgili temel alınan iki görüş vardır. İlki, beslenme kültürü paylaşımlıdır. İkincisi ise Balkan toplumlar, benzer temel yiyecekleri tüketir. Öyle ki Alexander Kiossev, ırk özellikleri ve mutfak kültüründen yola çıkarak Balkan toplumlarını araştırmıştır. Kiossev’e göre, Balkanlar’dan farklı bir yerde bulunan Balkanlı, başka bir Balkanı kişiyi yüz özellikleri, yürüyüş tarzı ve yemek seçimi ile kolaylıkla tanıyabilir. Yine Kiossev’e göre, Balkan mutfağı, Fars mutfağından oldukça esinlenmiştir.
Balkanlar coğrafyasına ait alt mutfak kültürleri bulunur. Bu kültürleri oluşturan ülkeler arasında Arnavutluk, Bulgaristan, Hırvatistan, Makedonya, Osmanlı, Romanya, Sırbistan, Karadağ ve Türkiye yer alır. Balkan yemeklerini şekillendiren ülkeler ve imparatorluklar arasında en uzun etki eden isim kuşkusuz Osmanlı İmparatorluğu’dur. Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar’da yaklaşık 500 yıl varlığını sürdürmüştür. Bu süre içerisindeki etkileşimler sonrasında ise kimliğini bulmuş bir Balkan mutfağı karşımıza çıkmıştır. Gittikçe yayılarak sınırlarını Anadolu’ya taşıyan Balkan mutfağı ile Türk mutfağının birçok açıdan benzerliği de bu sebepten oldukça çoktur. Örneğin, Sırp ve Boşnak mutfağındaki et pişirme şekli ile Türk mutfağındaki et pişirme şekli oldukça benzer. Balkan gezisine çıktığınızda izin isteyerek bir restoranın mutfağına girmenizi ve yemeklerin nasıl pişirildiğini görmenizi öneririz. Bu ve buna benzer birçok usul, kültürel etkileşimler ve göç gibi etkenlerle zamanla iç içe geçmiştir. Bugün dahi Türkiye’nin birçok şehrinde Balkan mutfağına ait yemekler görmemiz, benzer ve etkileşimli kültürler olmamızdan gelmektedir.
Boşnak mutfağında et dediniz mi akan sular durur çünkü bu mutfakta etin ayrı bir yeri vardır. Et tercihi genelde dana ve kuzudan yana olur. Izgara, güveç gibi Anadolu’ya benzer et pişirme teknikleriyle pişirilen etlerin yanında bir de sivri biber konulur ki, yememek imkansızdır. Tıpkı et gibi közlenmiş, ızgara yapılmış yeşil biberin de Balkan mutfağında oldukça önemli bir yeri var. Sabah kahvaltıda, akşam yemeğinde sivri biber yenilir. Hamur işi de kendini börek olarak gösterir. Pide ya da börek adı verilen hamur işi yemekler muska ya da kol böreği şeklindedir. Balkanların meşhur Boşnak böreği kabaklı, kıymalı, peynirli ya da ıspanaklı olabilir. Böreğin içeriği gidilen ülkeye göre farklılık gösterebilir.
Balkan gezinizde önce yemeklerin isimlerine aşina olmalısınız. Birçoğu Türkçe ile benzerlik gösterecektir. Yunanistan gezisi yapmışsanız tzatzikinin cacık ile benzerlik gösterdiğini ya da bizim yaprak sarmamızın Yunan mutfağında dolmadakia olduğunu fark etmişsinizdir. Buna benzer örnekleri çoğaltabiliriz. Barbunu barbounia, midyeyi mydia, güveci giouvetsi, helvayı halva ve kurabiyeyi kourabiedes gibi isimlerle Balkan mutfağında görüp şaşırabilirsiniz.
Balkanlar’da birçok yemek adının Türkçe ile benzerlik gösterdiğini biliyorsunuzdur. Fakat Balkan turuna çıkmışsanız ilk defa duyacağınız ve ne anlama geldiğini bilemediğiniz yemek isimleri de mutlaka olacaktır. Örneğin pleçkanın kurutulmuş inek eti anlamına geldiğini, jaretinanın keçi etinden yapılan et olduğunu ya da stelianın koyun etinden yapıldığını bilirseniz yemek seçiminizde oldukça rahatlık sağlayabilirsiniz. Tatlı konusuna gelirsek, koskoca coğrafyanın yalnızca trileçeden oluştuğunu sanmayın. Evet trileçe nam salmış bir tatlı ama Balkanların tatlı menüsünde yer alan elma tatlısı tufahijeyi de çok seveceksiniz.
Balkanlar gezinizi bitirdiniz ve eve dönüş zamanı geldi çattı. Eli boş dönmek yok. Balkan mutfağının lezzetli soslarından birer tane almayı unutmayın deriz. Köz biberli ve patlıcanlı bir sos olan ajvar, Balkan mutfağının en lezzetli ve en bilinen sosları arasında yer alıyor. Kahvaltılık sos olan ajvarın tadına baktıkça Balkanlara olan özleminizi dindirebilirsiniz.
İlk Yorumu Siz Yapın